Нэг.Дараалсан хоёр гийгүүлэгчийн дүрмээр бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1.
|
аварга\ аврага
|
аварга
|
2.
|
адасга \ адсага
|
адасга
|
3
|
азарга\ азрага
|
азарга
|
4
|
гадарга\ гадрага
|
гадарга
|
5
|
давхарга\ давхрага
|
давхарга
|
6
|
нударга\ нудрага
|
нударга
|
7
|
сагалдарга\ сагалдрага
|
сагалдарга
|
9
|
санаачилга\санаачлага
|
санаачилга
|
10
|
суварга\ суврага
|
суварга
|
11
|
сурвалжилга\ сурвалжлага
|
сурвалжилга
|
12
|
ундарга\ ундрага
|
Ундарга
|
13
|
хударга\ худрага
|
хударга
|
14
|
шамарга\ шамрага
|
шамарга
|
15
|
шударга\ шудрага
|
шударга
|
Хоёр.Зөөлний тэмдэгтэй бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
авьяас\ авъяас
|
авьяас
|
2
|
гавьяа\ гавъяа
|
гавьяа
|
3
|
завьяа\ завъяа
|
завьяа
|
4
|
овьёос\ овъёос
|
овьёос
|
5
|
товьёг\ товьёог
|
товьёг
|
6
|
томьёо\ томъёо
|
томьёо
|
7
|
харьяа\ харъяа
|
харьяа
|
Гурав. Үйл үгээс тэмдэг нэр бүтээх эм үгэнд “-нгө, -нгэ”, эр үгэнд “-нги” дагавар бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
бэртэнгэ\ бэртэнги
|
бэртэнгэ
|
2
|
хөдлөнгө\ хөдлөнги
|
хөдлөнгө
|
3
|
хөшингө \ хөшинги
|
хөшингө
|
4
|
зогсонги\ зогсонго
|
зогсонги
|
5
|
наалданги\ наалданга
|
наалданги
|
6
|
саланги\ саланга
|
саланги
|
7
|
тогтонги\ тогтонго
|
тогтонги
|
8
|
хатангир\ хатангар
|
хатангир
|
Дөрөв.Хамааруулах “-х” дагаврыг “и” ба “ь”-гүй бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
гаднах\ гаднахь
|
гаднах
|
2
|
дараах\ дараахи
|
дараах
|
3
|
доорх\ доорхи
|
доорх
|
4
|
дооших\ доошхи
|
дооших
|
5
|
доторх\ доторхи
|
доторх
|
6
|
дотуурх\ дотуурхи
|
дотуурх
|
7
|
дундах\ дундахь
|
дундах
|
8
|
дээрх\ дээрхи
|
дээрх
|
9
|
дээших\ дээшхи
|
дээших
|
10
|
наадах\ наадахь
|
наадах
|
11
|
нааших\ наашхи
|
нааших
|
12
|
ойрх\ ойрхи
|
ойрх
|
13
|
олонх\ олонхи
|
олонх
|
14
|
удаах\ удаахь
|
удаах
|
15
|
хойгуурх\ хойгуурхи
|
хойгуурх
|
16
|
хойших\ хойшхи
|
хойших
|
17
|
хүртэлх\ хүртлэх
|
хүртэлх
|
18
|
цаадах\ цаадхи
|
цаадах
|
19
|
цааших\ цаашхи
|
цааших
|
20
|
цөөнх\ цөөнхи
|
цөөнх
|
Тав.”-хий” дагавартай бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
дэгдээхий\ дэгдээхэй
|
дэгдээхий
|
2
|
нэлэнхий\ нэлэнхүй
|
нэлэнхий
|
3
|
хөөмий\ хөөмэй
|
хөөмий
|
4
|
эрвээхий\ эрвээхэй
|
эрвээхий
|
Зургаа.Идэвхгүй язгуураас үйл үг бүтээх “-гана, -гэнэ, -гого, гөнө” дагавартай үгсийг бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
алцганах\ алцаганах
|
алцганах
|
2
|
бөгцгөнөх\ бөгцөгнөх
|
бөгцгөнөх
|
3
|
бөндгөнөх\ бөндөгнөх
|
бөндгөнөх
|
4
|
бүлтгэнэх\ бүлтэгнэх
|
бүлтгэнэх
|
5
|
гүвгэнэх\ гүвэгнэх
|
гүвгэнэх
|
6
|
дэгдгэнэх\ дэгдэгнэх
|
дэгдгэнэх
|
7
|
дэрчгэнэх\ дэрчигнэх
|
дэрчгэнэх
|
8
|
жайжганах\ жайжигнах
|
жайжганах
|
9
|
жирвэгэнэх\ жирвэгнэх
|
жирвэгэнэх
|
10
|
ирвэгэнэх\ ирвэгнэх (одод)
|
ирвэгэнэх
|
11
|
эрвэгэнэх\ эрвэгнэх (биетийн хөдөлгөөн)
|
эрвэгэнэх
|
12
|
иржгэнэх\ иржигнэх
|
иржгэнэх
|
13
|
навтганах\ навтаганах
|
навтганах
|
14
|
оодгонох\ оодогнох
|
оодгонох
|
15
|
орвогонох\ оровгонох
|
орвогонох
|
16
|
пижгэнэх\ пижигнэх
|
пижгэнэх
|
17
|
сарваганах\ саравганах
|
сарваганах
|
18
|
сэржгэнэх\ сэржигнэх
|
сэржгэнэх
|
19
|
тожгонох\ тожигнох
|
тожгонох
|
20
|
улхганах\ улхагнах
|
улхганах
|
21
|
хавчганах\ хавчигнах
|
хавчганах
|
22
|
хулчганах\ хулчиганах
|
хулчганах
|
23
|
цүдгэнэх\ цүдэгнэх
|
цүдгэнэх
|
Долоо. Идэвхгүй язгуураас үйл үг бүтээх “-гар, -гэр, -гор, гөр” дагавартай үгсийг бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
арвагар\ аравгар
|
арвагар
|
2
|
арзгар\ арзагар
|
арзгар
|
3
|
дарвагар\ даравгар
|
дарвагар
|
4
|
ёнхгор\ ёнхигор
|
ёнхгор
|
5
|
жирвэгэр\ жирэвгэр
|
жирвэгэр
|
6
|
нармигар\ наримгар
|
нармигар
|
7
|
нурмагар\ нурамгар
|
нурмагар
|
8
|
нэлмэгэр\ нэлэмгэр
|
нэлмэгэр
|
9
|
саглагар\ сагалгар
|
саглагар
|
10
|
сэрвэгэр\ сэрэвгэр
|
сэрвэгэр
|
11
|
хүрлэгэр\ хүрэлгэр
|
хүрлэгэр
|
12
|
цүдгэр\ цүзгэр
|
цүдгэр
|
13
|
шармигар\ шаримгар
|
шармигар
|
14
|
эрвэгэр\ эрэвгэр
|
эрвэгэр
|
15
|
ярвагар\ яравгар
|
ярвагар
|
Найм. Идэвхгүй язгуураас үйл үг бүтээх “-хир” дагавартай үгсийг бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
бархирах\ бахирах
|
бархирах
|
2
|
хашхирах\ хашгирах
|
хашхирах
|
3
|
хошхирох\ хошгирох
|
хошхирох
|
Ес. Үйл үгийн “-х” буюу ирээдүй цагт нэрийн дагавар + “-хуун, -хүүн” дагаврын нийлц бүхий үгсийг бичих нь (үйл үгийн “-х” өмнөө заавал эгшигтэй байна дүрмээр бичих нь)
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
бүрэлдэхүүн\бүрэлдхүүн
|
бүрэлдэхүүн
|
2
|
өгүүлэхүүн\ өгүүлхүүн
|
өгүүлэхүүн
|
3
|
өгүүлэгдэхүүн\өгүүлэгдхүүн
|
өгүүлэгдэхүүн
|
4
|
судлагдахуун\судлагдхуун
|
судлагдахуун
|
5
|
суртахуун\ суртхуун
|
суртахуун
|
6
|
хэрэглэгдэхүүн\хэрэглэгдхүүн
|
хэрэглэгдэхүүн
|
7
|
шатахуун\ шатхуун
|
шатахуун
|
8
|
эдлэхүүн\ эдэлхүүн
|
эдлэхүүн
|
9
|
эдлэгдэхүүн\ эдлэгдхүүн
|
эдлэгдэхүүн
|
10
|
эзлэхүүн\ эзэлхүүн
|
эзлэхүүн
|
Арав.Утга ялган бичих нь
№
|
Хувилбарт бичлэг
|
Журамласан зөв бичлэг
|
1
|
айлдвар\ айлдал
|
айлдал
|
2
|
Байгал\ байгаль
|
Байгал –нуур байгаль- дэлхий
|
3
|
байцаа\ байцай
|
байцаа- шалгаах үйл,байцай- ногоо
|
4
|
бэлэг\ билиг\ бэлгэ
|
бэлэг дурсгал, билиг оюун,бэлгэ тэмдэг
|
5
|
бохирдох\ бохиртох
|
бохирдох-бохир болох
бохиртох- их бохир болох
|
6
|
вандан\ бандан
|
вандан –хадаг бандан- ширээ
|
7
|
гацуур\ гачуур
|
гацуур- аливаа модны нарийн мөчир
гачуур- мөнх ногоон шилмүүст мод
|
8
|
гулжгар\гулзгар
|
гулжгар-зөөлөн биеийн мурийсан нь
гулзгар-хатуу биеийн мурийсан байдал
|
9
|
дор\ доор
|
дор- чанар заана.
доор- орон байр заана.
|
10
|
дөл\дүл
|
дөл-галын дөл
дүл- шөнө дүл
|
10
|
маань\маани
|
маань- I биед хамаатуулах нөхцөл
маани- мэгзэм, уншлага
|
11
|
мурий\ муруй
|
мурий- үйл үг
муруй- тэмдэг нэр
|
мэргэ\ мэрэг
|
мэргэ- төлөг
мэрэг- юм мэрвэл мэрэг гэх
| |
12
|
нөгчих\ нөхцөх
|
нөгчих- өнгөрөх, саатах, нас нөгчих
нөхцөх- ханилах, нөхөр бололцох
|
13
|
нэл\ нил
|
нэл- бүхэлдээ
нил- цэцгийн нэр
|
14
|
отог\ отго
|
отог- аймаг
отго- жинс
|
өлгө\өлөг
|
өлгө- хуцас өлгө
өлөг- эд өлөг буюу дурсгал
| |
15
|
саарь\ сайр
|
саарь- чулуу сайр- гарын
|
16
|
сайх\ саях
|
сайх-нөгөө гэсэн үг
саях- саяын гэсэн үг
|
17
|
сүсэг\сүжиг
|
сүсэг-бишрэл
сүжиг- сэжиг,сүжгээр өвдөх
|
төлөг\ төлгө
|
төлөг мөнгө төлөг гэх утгатай
төлгө- мэргэ
| |
18
|
түвшин\ төвшин
|
түвшин- хэмжээ заана
төвшин- төв амгалан
|
19
|
уруу\ руу
|
уруу –газар
руу- Чиг. тийн ялгалын нөхцөл
|
20
|
урьдах\ урдах
|
урьдах- цаг хугацаа заана.
урдах- орон байр заана.
|
21
|
хахууль\ хахуул
|
хахууль-хээл хахууль өгөх
хахуул- загас барих хахуул
|
22
|
хошуу\ хушуу
|
хошуу-мал амьтны хошуу
хушуу- аймаг
|
хуваарь\ хувиар
|
хуваарь- хичээлийн хувиар
хувиар- хувь өөрөө хийх
| |
23
|
хөлөг\хүлэг
|
хөлөг- онгоц хүлэг- морь
|
24
|
хөхүүлэх\хөхиүлэх
|
хөхүүлэх- хургаа хөхүүлэх
хөхиүлэх- дэмжих
|
25
|
хэлэлцээ\хэлэлцээр
|
хэлэлцээ- яриа
хэлэлцээр-гэрээ
|
26
|
хир\хэр
|
хир- буртаг хэр- хэмжээ
|
27
|
цусдах\ цустах
|
цусдах- гараа цус болгох
цустах- толгой цустах, буруу зүйл хийх
|
28
|
цэн\ цэнэ
|
цэн- үнэ цэн, хэмжүүр
цэнэ- цэнэх бодох
|
29
|
цэцгий\цөцгий
|
цэцгий-нүдний
цөцгий- тос
|
30
|
цэцэн\ сэцэн
|
цэцэн- мэргэн
сэцэн- цол
|
31
|
чандмань\зэндмэнэ
|
чандмань- эрдэнэ
зэндмэнэ- тоглоом
|
32
|
сацуу\ чацуу
|
сацуу-ирэхийн хамт
чацуу- нас чацуу
|
32
|
тасхийм\ тэсхийм
|
Найруулгын ялгаатай хэрэглэнэ.
|
33
|
төлөг\төлгө
|
төлөг- хоёр настай бог мал
төлгө- мэргэ
|
34
|
урай\ура
|
урай-цэргийн цог жавхлантайг үзүүлэхэд хашхирах үг
ура- орос цэргийн уухай
|
35
|
шарагчин\ шаргагчин
|
шарагчин- жилийн өнгө
шаргагчин-зүс
|
36
|
шажин\шашин
|
шажин- бурхны шажин
шашин- шашны сургаал
|
37
|
эш\иш
|
эш- онол, иш- хүрзний иш
|
No comments:
Post a Comment